Palliativ omsorg - Sammendrag på samisk

Palliatiiva fuolahus lea čadnon buorránmeahttun bistevaš buhcciid dikšui ja fuolahussii. Dat mielddisbuktá maid pasieanta oapmahaččaid fuolaheami.
Publisert 04. februar 2020 | Sist oppdatert 05. februar 2020

NOU 2017: 16 På liv og død – Palliasjon til alvorlig syke og døende (NÁČ 2017: 16 Eallimis ja jápmimis – Palliašuvdna duođalaš buhcciide ja jámadeddjiide) čilge fágasuorggi, mii ii leat dušše fuolahusa birra jámadeddjiide, muhto mii maid fátmmasta čuovvoleami dan rájes go oažžu diagnosa gitta jápmima rádjái. Dát čoahkkáigeassu lea loahppa palliatiivadási birra, go pasieantta eallináigi meroštallojuvvo leat oanehažžan.

Pasieantajoavkkus leat olu ja seahkálas hástalusat mat gáibidit dearvvašvuođabálvalusaid iešguđetge dásiin, ja mat fátmmastit olu iešguđetlágan bálvalusaid ja fágajoavkkuid. Pasieanttaid dovdomearka dán dilálašvuođas lea ahte dearvvašvuođadilli ja doaibmadássi unnu seammás go veahkkedárbu lassána; golbma njealjádasoasis sis geat jápmet ožžot suohkanlaš dearvvašvuođabálvalusaid. Vai pasieanttat ja oapmahaččat leat oadjebasat iežaset árgabeaivvis, de lea mearrideaddji ahte fálaldatbálvalusas lea dárbbašlaš kvalitehta, lea olámuttos birra jándora ja ahte fállojuvvo beroškeahttá guđe suohkanis pasieanta orru.

Lea stuora fágasuorgi mii gokčá sihke geriatriija, demeansafuolahusa, onkologiija, váibmo- ja varrasuotnadávddaid ja neurologalaš gillámušaid, namuhan dihte muhtumiid. Omsorg: Nordisk tidsskrift for palliativ medisin lea áidna áigečála palliatiiva medisiinna birra davviriikkain. Oažžun dihte bajilgova palliatiiva fuolahusa suorggis suohkaniin, de leat mii dan dihte systemáhtalaččat geahčadan Omsorg-áigečállaga logi maŋemus jahkodaga, ja 43 artihkkala 400 artihkkalis ledje erenoamážit beroštahttit suohkanlaš bálvalusfálaldahkii. Dán geahčadeamis identifiserejuvvojedje čuovvovaš oassesuorggit: mielmearrideapmi, kvalitehtaovdánahttin ja gealbodárbu, palliatiiva fuolahusbálvalusa organiseren suohkaniin, ovttasdoaibman spesialistadearvvašvuođabálvalusain (ollislaš pasieantamannolagat), iešguđetlágan neavvut/vuogádagat palliatiiva fuolahusas suohkaniin ja doarjja maŋisbáhcciide (morašdoarjunbargu). Dáid oassesurggiid vuođul mii ozaimet iešguđetládje ohcanbáikkiin Oria, Swemed+, Pubmed ja Google scholar, gos válljenmunni lea ráddjejuvvon viđa maŋemus jagi fágaveardásašárvvoštallojuvvon artihkkaliidda. Oppalaččat ledje 103 dieđalaš artihkkala mielde dán raportabarggus.